- چرا تحصیل در رشته حقوق (LLB) در ایران؟
- گرایشهای رشته حقوق در ایران
- بهترین دانشگاه های حقوق در ایران
- هزینه تحصیل رشته حقوق در ایران برای دانشجویان خارجی
- شرایط لازم برای پذیرش در رشته حقوق در ایران
- مدارک لازم برای پذیرش رشته حقوق در ایران
- بورسیههای تحصیلی برای رشته حقوق در ایران
- فرصتهای شغلی و درآمد پس از فارغالتحصیلی در رشته حقوق در ایران
- سخن آخر
- سوالات متداول
تحصیل رشته حقوق در ایران یکی از مهمترین و پرطرفدارترین انتخابها در حوزه علوم انسانی است. این رشته با هدف آموزش مبانی حقوقی کشور و آشنایی دانشجویان با مسائل نوین حقوق طراحی شده است. در طول دوران تحصیل، دانشجویان با مجموعهای گسترده از دروس نظری و کاربردی آشنا میشوند و مهارتهایی کسب میکنند که آنها را برای ورود به حوزههایی مانند وکالت، قضاوت، مشاوره حقوقی، کارشناسی حقوقی در نهادهای دولتی و همچنین فعالیت در بخش خصوصی آماده میسازد.
رشته حقوق در ایران نهتنها پایهای محکم برای درک نظام حقوقی ایران فراهم میکند، بلکه زمینهای برای مشارکت در تحقق عدالت و ترویج حقوق بشر در سطح ملی و بینالمللی نیز ایجاد مینماید. از سوی دیگر، داشتن مدرک کارشناسی حقوق شرط اصلی شرکت در آزمونهای مهمی همچون آزمون وکالت، قضاوت و سردفتری است. به همین دلیل، این رشته نقطه آغاز و مسیر اصلی برای دستیابی به موقعیتهای کلیدی در حرفههای حقوقی و قضایی کشور به شمار میرود.
چرا تحصیل در رشته حقوق (LLB) در ایران؟

تحصیل در ایران جهت اخذ تخصص در رشته حقوق میتواند مزایای متعددی برای دانشجویان داخلی و بینالمللی داشته باشد. مهمترین دلایل این انتخاب عبارتاند از:
- آموزش باکیفیت حقوقی
دانشگاههای ایران برنامههای کارشناسی حقوق را با ساختاری جامع و دقیق ارائه میدهند. این دورهها علاوه بر آموزش اصول و نظریههای حقوقی، مهارتهای عملی لازم برای ورود به بازار کار حقوقی را نیز تقویت میکنند. محتوای آموزشی در بسیاری از دانشگاهها بر اساس استانداردهای بینالمللی طراحی شده و فارغالتحصیلان را برای ورود به عرصههای حرفهای آماده میسازد.
- تنوع گرایشها
دانشجویان میتوانند متناسب با علاقه و اهداف خود در زمینههای مختلفی مانند حقوق مدنی، حقوق جزا، حقوق بینالملل، حقوق اساسی و شاخههای دیگر تخصص پیدا کنند. این تنوع باعث میشود فارغالتحصیلان در حوزههای گوناگون حقوقی توانمند شوند.
- پیشینه غنی حقوقی
نظام حقوقی ایران متاثر از هر دو سنت حقوق اسلامی و حقوق مدنی است. مطالعه حقوق در ایران به دانشجویان این فرصت را میدهد که با ترکیب منحصربهفردی از حقوق، فرهنگ و مذهب آشنا شوند و دیدگاه عمیقتری نسبت به نظامهای حقوقی به دست آورند.
- فرصتهای ویژه برای دانشجویان بینالمللی
بسیاری از دانشگاههای ایرانی پذیرای دانشجویان خارجی هستند و برخی دورههای کارشناسی حقوق را به زبان انگلیسی برگزار میکنند. این موضوع امکان تحصیل را برای دانشجویان غیرایرانی آسانتر میسازد.
- مقرونبهصرفه بودن
هزینه تحصیل در ایران نسبت به کشورهای غربی بسیار پایینتر است. شهریه دانشگاهها و مخارج زندگی در ایران در مقایسه با کیفیت آموزشی ارائهشده، گزینهای اقتصادی و بهصرفه برای دانشجویان محسوب میشود.
- تجربه فرهنگی ارزشمند
تحصیل در ایران تنها به آموزش حقوقی محدود نمیشود. دانشجویان بینالمللی میتوانند در کنار تحصیل، با فرهنگ، تاریخ و سنتهای ایرانی آشنا شوند و تجربهای میانفرهنگی ارزشمند به دست آورند.
- فرصتهای شغلی متنوع
فارغالتحصیلان کارشناسی حقوق میتوانند پس از پایان تحصیل وارد حرفههای حقوقی در ایران شوند یا در کشورهای خود به فعالیت بپردازند. مهارتها و دانشی که طی دوره به دست میآید در حوزههای مختلف حقوقی کاربرد دارد.
- اساتید متخصص و باتجربه
دانشکدههای حقوق ایران از حضور استادانی با تجربه و دانش تخصصی در حوزههای گوناگون بهره میبرند. این موضوع امکان بهرهمندی از آموزش کیفی و راهنماییهای علمی ارزشمند را برای دانشجویان فراهم میکند.
- فرصتهای پژوهشی
نظام حقوقی ایران با ویژگیهای منحصربهفرد خود، بستر مناسبی برای انجام پژوهشهای حقوقی در موضوعاتی متفاوت و میانرشتهای فراهم کرده است.
- ایجاد شبکه بینالمللی
تحصیل در ایران فرصتی برای برقراری ارتباط با دانشجویان و متخصصان حقوقی از سراسر جهان ایجاد میکند و زمینهساز توسعه روابط حرفهای و بینالمللی میشود.
گرایشهای رشته حقوق در ایران
دانشگاههای ایران در کنار ارائه دروس عمومی حقوق، گرایشهای تخصصی متنوعی را نیز برای دانشجویان کارشناسی فراهم کردهاند. هر دانشگاه بر اساس ظرفیت علمی و اساتید خود، حوزههای متفاوتی را پوشش میدهد. برخی از مهمترین گرایشها عبارتاند از:
دانشگاه تهران – گرایش حقوق عمومی و خصوصی
دانشگاه تهران بهعنوان بزرگترین و قدیمیترین دانشگاه ایران شناخته میشود. برنامه کارشناسی حقوق در این دانشگاه چهار سال به طول میانجامد و علاوه بر آموزش مبانی حقوق، دانشجویان میتوانند در گرایشهای مختلفی ادامه مسیر دهند. شهریه تقریبی برای دانشجویان بینالمللی بین 1,000 تا 3,000 دلار است.
دانشگاه شهید بهشتی – گرایش حقوق جزا و جرمشناسی
این دانشگاه یکی از معتبرترین مراکز آموزش حقوق در ایران است و تمرکز ویژهای بر مباحث حقوق کیفری دارد. طول دوره چهار سال است و شهریه برای دانشجویان خارجی بین 1,500 تا 3,500 دلار متغیر است.
دانشگاه فردوسی مشهد – گرایش حقوق بینالملل
دانشگاه فردوسی مشهد با موقعیت جغرافیایی ویژه و سابقه علمی، از جمله دانشگاههایی است که فرصت تحصیل در رشته حقوق بینالملل را فراهم میکند. شهریه این دوره چهار ساله حدود 1,200 تا 3,000 دلار برآورد میشود.
دانشگاه اصفهان – گرایش حقوق خانواده
دانشگاه اصفهان با تمرکز بر موضوعات مرتبط با حقوق خانواده، از جمله ازدواج، طلاق و حضانت، یکی از مقاصد اصلی برای علاقهمندان به این حوزه محسوب میشود. طول دوره چهارساله است و شهریه برای دانشجویان خارجی حدود 1,000 تا 2,500 دلار است.
دانشگاه شیراز – گرایش حقوق محیط زیست
دانشگاه شیراز به دلیل کیفیت آموزش و پژوهشهای علمی در سطح کشور شناختهشده است. در این دانشگاه، گرایش حقوق محیط زیست بهصورت تخصصی ارائه میشود. طول دوره چهارساله بوده و شهریه آن برای دانشجویان بینالمللی در بازه 1,300 تا 3,000 دلار قرار دارد.
بهترین دانشگاه های حقوق در ایران

ایران میزبان دانشگاههای متعددی است که برنامههای حقوقی متنوعی را در مقطع کارشناسی ارائه میدهند. هر یک از این دانشگاهها با گرایشها و رتبه علمی متفاوت، فرصتهای منحصربهفردی برای دانشجویان داخلی و بینالمللی فراهم میکنند. بر اساس رتبهبندی جهانی QS (۲۰۲۱)، مهمترین آنها عبارتاند از:
دانشگاه تهران (رتبه QS: 581–590)
قدیمیترین و بزرگترین دانشگاه ایران که گرایشهای متنوعی مانند حقوق کیفری، حقوق بینالملل، حقوق خانواده و حقوق عمومی را ارائه میدهد.
دانشگاه شهید بهشتی (رتبه QS: 651–700)
یکی از معتبرترین دانشکدههای حقوق کشور با تمرکز بر حوزههایی همچون حقوق بشر، حقوق اساسی و حقوق جزا.
دانشگاه فردوسی مشهد (رتبه QS: 801–1000)
از دانشگاههای مطرح شمالشرق ایران با گرایشهایی مانند حقوق بینالملل، حقوق عمومی و حقوق جزا.
دانشگاه اصفهان (رتبه QS: 801–1000)
این دانشگاه در زمینه حقوق خانواده، حقوق محیط زیست و حقوق بشر برنامههای آموزشی متنوعی ارائه میدهد.
دانشگاه شیراز (رتبه QS: 1001+)
با سابقه طولانی در آموزش حقوق، گرایشهایی مانند حقوق اسلامی، حقوق خصوصی و حقوق جزا را پوشش میدهد.
دانشگاه مازندران (رتبه QS: 1001+)
از دانشگاههای شمال کشور با تمرکز بر گرایشهایی مثل حقوق عمومی، حقوق بینالملل و حقوق جزا.
دانشگاه علامه طباطبایی (رتبه QS: 1001+)
بزرگترین دانشگاه علوم انسانی ایران که رشته حقوق را با گرایشهایی مانند حقوق بشر، حقوق بینالملل و حقوق کیفری ارائه میدهد.
دانشگاه گیلان (رتبه QS: 1001+)
در شمال ایران واقع شده و برنامههای متنوعی در زمینه حقوق عمومی، حقوق کیفری و حقوق بینالملل دارد.
دانشگاه الزهرا (ویژه بانوان) (رتبه QS: 1001+)
یکی از دانشگاههای شاخص برای بانوان که گرایشهایی همچون حقوق بشر، حقوق خانواده و حقوق جزا را ارائه میکند.
دانشگاه شهید چمران اهواز (رتبه QS: 1001+)
این دانشگاه در جنوب ایران با گرایشهایی مانند حقوق محیط زیست، حقوق بینالملل و حقوق جزا فعالیت دارد.
هزینه تحصیل رشته حقوق در ایران برای دانشجویان خارجی
علاوه بر شهریه، دانشجویان بینالمللی باید هزینههای زندگی و سایر مخارج سالانه را در نظر بگیرند. بر اساس برآورد تقریبی، هزینهها به شکل زیر است:
نوع هزینه | برآورد سالانه (دلار آمریکا) |
شهریه دانشگاه | $1,000 – $3,000 |
خوابگاه و اقامت | $1,200 – $2,500 |
خوراک | $1,000 – $1,800 |
حملونقل | $300 – $600 |
کتاب و لوازم تحریر | $100 – $300 |
بیمه درمانی | $150 – $400 |
سایر هزینهها (تفریح، پوشاک و …) | $300 – $600 |
مجموع سالانه | $4,050 – $8,200 |
شرایط لازم برای پذیرش در رشته حقوق در ایران
برای ورود به مقطع کارشناسی حقوق در دانشگاههای ایران و دریافت ویزای تحصیلی ایران، داوطلبان باید چند شرط اصلی را رعایت کنند. این شرایط برای دانشجویان داخلی و بینالمللی متفاوت نیست و به طور کلی شامل موارد زیر میشود:
- مدرک تحصیلی پیشنیاز
متقاضیان باید دوره دبیرستان یا معادل آن را با موفقیت به پایان رسانده باشند و سابقه تحصیلی مناسبی داشته باشند. همچنین شرکت در آزمون سراسری ایران (کنکور یا سنجش) الزامی است.
- نمره آزمون ورودی
نتیجه بهدستآمده در کنکور نقش تعیینکنندهای در فرایند پذیرش دارد. هرچه نمره بالاتر باشد، شانس ورود به دانشگاههای معتبر بیشتر خواهد بود.
- تسلط به زبان
از آنجا که اکثر دورههای LLB در ایران به زبان فارسی برگزار میشود، متقاضیان باید توانایی کافی در این زبان داشته باشند. دانشجویان خارجی ممکن است نیاز داشته باشند مدرکی دال بر مهارت زبانی خود ارائه کنند یا در دورههای زبان فارسی شرکت کنند.
- شرط سنی
معمولا محدودیت سنی خاصی برای ورود به رشته حقوق در ایران وجود ندارد؛ تنها کافی است داوطلب در سن ورود به آموزش عالی باشد.
- مدارک مورد نیاز
برای تکمیل فرایند پذیرش، متقاضیان باید مدارکی مانند ریزنمرات دبیرستان، نتیجه آزمون کنکور، کپی کارت ملی (برای شهروندان ایرانی) و سایر مدارک درخواستی دانشگاه را ارائه دهند.
- مصاحبه (اختیاری)
برخی دانشگاهها ممکن است مرحله مصاحبه برگزار کنند تا انگیزه، مهارتهای ارتباطی و آگاهی داوطلب از رشته حقوق را ارزیابی کنند.
مدارک لازم برای پذیرش رشته حقوق در ایران

متقاضیان تحصیل در مقطع کارشناسی حقوق باید مجموعهای از مدارک آموزشی و هویتی را برای تکمیل فرایند پذیرش ارائه دهند. بسته به دانشگاه و نوع برنامه، ممکن است مدارک تکمیلی نیز درخواست شود، اما موارد اصلی شامل موارد زیر است:
مدرک دیپلم دبیرستان
کپی دیپلم دبیرستان یا معادل آن که نشاندهنده پایان موفقیتآمیز دوره متوسطه باشد.
ریز نمرات دبیرستان
کارنامه رسمی یا ریز نمرات تحصیلی که معدل و دروس گذراندهشده را مشخص کند.
نتایج آزمون ورودی
نتیجه آزمون سراسری ایران (کنکور یا سنجش) که بخش اصلی و تعیینکننده فرآیند پذیرش است.
مدرک زبان (ویژه دانشجویان بینالمللی)
ارائه مدرک یا گواهی معتبر مبنی بر تسلط به زبان فارسی، زیرا بیشتر دورههای کارشناسی حقوق در ایران به زبان فارسی تدریس میشوند.
مدارک شناسایی
کپی کارت ملی برای متقاضیان ایرانی یا گذرنامه معتبر برای دانشجویان بینالمللی.
عکس پرسنلی
عکس پرسنلی مطابق با استانداردها و مشخصات اعلامشده توسط دانشگاه.
فرم درخواست پذیرش
تکمیل و امضای فرم درخواست ثبتنام که توسط دانشگاه ارائه میشود.
مصاحبه (در صورت نیاز)
برخی دانشگاهها ممکن است برای ارزیابی انگیزه، توانایی ارتباطی یا آشنایی داوطلب با حوزه حقوق، مصاحبه برگزار کنند.
مدارک تکمیلی (اختیاری)
برخی دانشگاهها علاوه بر مدارک اصلی، مستنداتی مانند انگیزهنامه (Statement of Purpose)، توصیهنامههای علمی یا حتی نمونه کار (در موارد خاص) را نیز درخواست میکنند. بنابراین توصیه میشود متقاضیان پیش از ارسال مدارک، شرایط دانشگاه مورد نظر خود را به دقت بررسی کنند.
بورسیههای تحصیلی برای رشته حقوق در ایران
دانشجویان رشته حقوق در ایران، چه ایرانی و چه بینالمللی، میتوانند از فرصت بورسیه تحصیلی ایران بهرهمند شوند. این بورسیهها به اشکال مختلف ارائه میشوند و معمولا بر اساس شایستگی علمی، شرایط دانشگاه یا حمایتهای دولتی و بینالمللی اعطا میگردند. مهمترین انواع بورسیه عبارتاند از:
بورسیههای مبتنی بر شایستگی (Merit-Based Scholarships)
این نوع بورسیه به دانشجویانی تعلق میگیرد که در آزمون سراسری (کنکور یا سنجش) نمرات بالا کسب کرده باشند یا از نظر علمی درخشان عمل کنند.
بورسیههای دانشگاهی
برخی دانشگاههای ایران به دانشجویان ممتاز در رشته حقوق، بر اساس عملکرد تحصیلی و پتانسیل علمی، بورسیه اختصاص میدهند.
بورسیههای دولتی
دولت ایران از طریق وزارتخانهها و سازمانهای مختلف، بورسیههایی برای دانشجویان مستعد رشته حقوق فراهم میکند تا مسیر تحصیل برای آنها هموارتر شود.
دستیار پژوهشی یا آموزشی (Research & Teaching Assistantships)
برخی دانشگاهها به دانشجویان واجد شرایط فرصت همکاری پژوهشی یا آموزشی میدهند. این موقعیتها معمولا شامل حمایت مالی مانند پرداخت کمکهزینه یا معافیت از شهریه است.
بورسیههای سازمانهای خصوصی
گاهی اوقات بنیادها و نهادهای خصوصی نیز به دانشجویان حقوق در ایران کمکهزینههای تحصیلی ارائه میدهند. این نوع بورسیهها محدودتر هستند اما برای دانشجویان کوشا یک فرصت ارزشمند محسوب میشوند.
فرصتهای شغلی و درآمد پس از فارغالتحصیلی در رشته حقوق در ایران
فارغالتحصیلان رشته حقوق در ایران میتوانند مسیرهای شغلی متنوعی را دنبال کنند. بسته به علاقه، تخصص و میزان تجربه، فرصتهای کاری در بخش خصوصی، دولتی و حتی در عرصههای بینالمللی در دسترس است. برخی از رایجترین موقعیتهای شغلی عبارتاند از:
1. وکیل
وکلای پایه یک یا پایه دو میتوانند در دفاتر وکالت، شرکتها یا بهصورت مستقل فعالیت کنند. وظایف آنها شامل دفاع از حقوق افراد و ارائه مشاوره حقوقی است. درآمد ماهانه وکلا در ابتدای کار معمولا ماهانه بین 700 تا 1400 دلار آمریکا است و با کسب تجربه و تخصص، این میزان میتواند بهطور قابل توجهی افزایش یابد.
2. مشاور حقوقی
مشاوران حقوقی به اشخاص حقیقی و حقوقی در زمینه مسائل حقوقی مشاوره میدهند. میزان درآمد آنها به تجربه و حوزه تخصصی بستگی دارد و بهطور متوسط ماهانه بین 950 تا 1900 دلار آمریکا یا حتی بیشتر است.
3. کارشناس قضایی
این افراد در دادگاهها فعالیت میکنند و مسئولیت رسیدگی به پروندهها و صدور آرای قضایی را بر عهده دارند. درآمد آنها معمولا ماهانه بین 1200 تا 1900 دلار آمریکا یا بیشتر متغیر است.
4. کارشناس حقوقی در نهادهای دولتی
فارغالتحصیلان حقوق میتوانند در وزارتخانهها، سازمانها و نهادهای دولتی مشغول به کار شوند. حقوق و مزایا در این بخش به جایگاه و مسئولیتهای شغلی بستگی دارد و تنوع بالایی دارد.
5. پژوهشگر حقوقی
برخی فارغالتحصیلان ترجیح میدهند در مراکز پژوهشی، دانشگاهها یا اندیشکدهها فعالیت کنند. حقوق پژوهشگران بسته به محل اشتغال و نوع پروژه تحقیقاتی متفاوت است، اما برای علاقهمندان به کار آکادمیک فرصتی ارزشمند به شمار میآید.
6. مشاور حقوقی شرکتها
مشاوران حقوقی شرکتها وظیفه دارند در زمینه قراردادها، دعاوی حقوقی و مسائل حقوقی سازمانها راهنمایی تخصصی ارائه دهند. میزان درآمد آنها ماهانه معمولا بین 950 تا 2400 دلار آمریکا است و با توجه به اندازه و نوع شرکت میتواند بیشتر هم باشد.
سخن آخر
تحصیل رشته حقوق در ایران نهتنها فرصتی برای یادگیری اصول و مبانی حقوقی در کنار تجربه یک نظام حقوقی منحصربهفرد است، بلکه مسیری برای دستیابی به موقعیتهای شغلی ارزشمند در داخل و خارج از کشور محسوب میشود. دانشگاههای معتبر ایران با ارائه گرایشهای متنوع و بهرهگیری از اساتید برجسته، محیطی علمی و پویا برای دانشجویان داخلی و بینالمللی فراهم کردهاند.
برای متقاضیان بینالمللی که به دنبال اطلاعات دقیق درباره پذیرش، شهریه، بورسیهها و شرایط زندگی در ایران هستند، موسسه Study in Iran (تحصیل در ایران) مرجع رسمی و مطمئن به شمار میرود. این موسسه با ارائه مشاورههای تخصصی و پشتیبانی کامل، مسیر ورود دانشجویان به دانشگاههای ایران را هموار میکند و به آنها کمک میکند تا بهترین انتخاب را برای آینده تحصیلی و حرفهای خود داشته باشند.
سوالات متداول
ایران با داشتن دانشگاههای معتبر و اساتید متخصص، برنامههای متنوعی در رشته حقوق ارائه میدهد. هزینههای تحصیل و زندگی نیز نسبت به بسیاری از کشورها مقرونبهصرفهتر است.
بله. برخی دانشگاههای ایران، مخصوصا در رشتههای حقوق بینالملل و گرایشهای مرتبط، دورههایی را به زبان انگلیسی ارائه میدهند تا پذیرای دانشجویان خارجی باشند.
ریز نمرات دبیرستان، مدرک دیپلم، نتیجه آزمون ورودی (کنکور یا سنجش)، مدرک زبان (برای دانشجویان بینالمللی)، گذرنامه معتبر و فرم درخواست پذیرش از مدارک اصلی مورد نیاز هستند.
شهریه رشته حقوق معمولا بین 1000 تا 3000 دلار در سال است. هزینههای زندگی شامل خوابگاه، خوراک، حملونقل و سایر موارد نیز سالانه حدود 4000 الی 8000 دلار برآورد میشود.
فارغالتحصیلان میتوانند بهعنوان وکیل، مشاور حقوقی، قاضی، پژوهشگر یا مشاور حقوقی شرکتها فعالیت کنند. میزان درآمد بستگی به تخصص، تجربه و محل کار دارد.
بله. برخی دانشگاهها و همچنین دولت ایران بورسیههای تحصیلی به دانشجویان بینالمللی ارائه میدهند. برای آگاهی از شرایط دقیق، میتوان به موسسه Study in Iran مراجعه کرد که مرجع رسمی معرفی فرصتهای بورسیه و اطلاعات تحصیلی در ایران است.
موسسه Study in Iran بهترین مرجع برای دسترسی به اطلاعات جامع درباره پذیرش، شهریه، بورسیهها و شرایط زندگی دانشجویی در ایران است. این موسسه خدمات مشاورهای و راهنماییهای تخصصی را به متقاضیان بینالمللی ارائه میدهد.